Bij ontwikkelingstrauma is de vraag niet alleen ‘wat er is gebeurd’?
Maar vooral : wat heeft er ontbroken?

Ontwikkelingstrauma

Ontwikkelingstrauma is een vorm van complex trauma die ook wel cptss wordt genoemd. Een traumatische ervaring is een heel ingrijpende ervaring, maar niet elke ingrijpende ervaring is ook een traumatische ervaring. Een trauma is niet de gebeurtenis zelf, maar wat het met je gedaan heeft. En dat is voor iedereen iets anders.

Ontwikkelingstrauma ontstaat in de eerste levensjaren als gevolg van structurele onveiligheid en/of emotionele onbeschikbaarheid van je ouders of opvoeders. Je brein is nog niet ontwikkeld om evenwichtige conclusies te trekken en reageert vanuit het ‘overlevingsdeel’, dat het reptielenbrein genoemd wordt. Je bent met dit deel van het brein niet in staat om woorden te geven aan je ongemak. Bovendien had je misschien nog niet eens woorden omdat je te klein was. Voelen was overspoelend en angstig. Vanuit het reptielenbrein is een gezonde verbinding met de mensen om je heen geblokkeerd. Een recept voor emotionele terugtrekking en isolatie.

Hoe jouw verzorgers in hun situatie terechtkwamen staat los van jouw ervaring. Jij hébt die ervaringen met verwaarlozing of mishandeling, die structureel onveilig voor je waren. Die onbeschikbaarheid kan leiden tot diepe gevoelens van veroordeling, afwijzing, verlating en schaamte. Het lastige is vaak dat er geen bewijs is, geen getuigen, maar jij zit al jarenlang met vragen. Waar hoor je bij? Mag je wel jezelf zijn? Heb ik schuld? Hoe kun je je uiten? En mag dat? En dan zijn er ook de uitersten van ongemakkelijke gevoelens die soms als een storm door je heen razen, of die ijzig stil zijn.

Symptomen

Kenmerken van een traumatische ervaring kunnen heel verschillend zijn. Wat veel voorkomt is bedreiging, controleverlies, machteloosheid en een overspoeld zenuwstelsel. Emoties en opgebouwde spanning kunnen lang in je lichaam blijven vastzitten. Ongemerkt. Zo kan ontwikkelingstrauma lang verborgen blijven, omdat je ‘coping mechanismen’ (of je overlevingsstrategieën) een tijd goed leken te werken. Een breed scala aan symptomen bouwde zich op, die je steeds wist te tackelen. Totdat je uitgeput bent. Je bent van je ‘Zelf’ weggeraakt. Er zijn wat symptomen die je misschien herkent:

  • Angst
  • Depressie
  • Moeite met het reguleren van emoties
  • Aanhoudende stress
  • Lichamelijke klachten
  • Problemen met relaties
  • Problemen met werk of school
  • Problemen met het verwerken van informatie
  • Sociaal isolement

Copingstrategieen om te overleven

Veel denk- en gedragspatronen zijn ontstaan in je (vroege) jeugd. Een tijd waarin je nauwelijks woorden had en in je ervaring van onveiligheid bepaalde conclusies hebt getrokken. Die zitten diep. Maar ook later zijn voedende relaties, steun en bescherming belangrijk voor je ontwikkeling. Of die ervaringen in je jeugd traumatisch waren, blijkt vaak pas achteraf. Dat hangt af van de impact op de langere termijn. Daarom wordt je je mogelijk pas op latere leeftijd bewust van jouw ontwikkelingstrauma.

Je hebt dus al die jaren verschillende copingstrategieën geprobeerd. Je ging de problemen proberen op te lossen, er nog harder over denken, of piekeren. Je bent met wilskracht in actie gekomen of bleef juist afwachten of uitstellen. Je nam overal de verantwoording voor, verlegde je hoop op redding bij anderen of ging lastige situaties en mensen vermijden. Je liet je emoties de vrije loop, of verdoofde ze juist. Je zocht de schuld bij jezelf of legde die juist altijd bij anderen. Die superkritische blik staat altijd aan, omdat je op je hoede bent voor herhaling.
Ergens komt dat moment dat je denkt: “ik kan niet meer”. Uitgeput. De put is leeg. En je bent niet meer voldoende aangesloten op je Bron.

Bewustwording

Overlevingsmechanismen zijn ‘waar’ voor jou, want het heeft je al tot hier gebracht. Je bent er nog. Maar ze hebben een prijs. Ze zijn een belasting voor je hele systeem. Door te onderzoeken wat jouw overlevingsmechanismen zijn, ontstaat er bewustwording. Wanneer je iets bewust wordt is dat een kans voor ontspanning en groei.

Meestal werken goede voornemens bij complex trauma niet, juist omdat er zoveel onbewuste overtuigingen op de achtergrond mee draaien. Bewust worden van de achterliggende gedachten alleen bij je keuzes en je gedrag is de sleutel om ontspanning te brengen in je systeem.

Veel mensen met complex trauma ervaren dat ze ‘verschillende kanten’ in zichzelf hebben die soms botsen of overweldigend zijn.
In het handboek van de psychiatrie valt dit onder dis-order. Maar wat als je die verschillende kanten nou juist in het leven hebt geroepen in die situaties van nood? Uit angst, eenzaamheid en onbegrip?

Een andere benadering

Bij de methodiek van Internal Family Systems (IFS) erkennen we juist die verschillen kanten die simpelweg ‘delen’ worden genoemd. We onderzoeken ‘het onbewust sturende’ via het lichaam en je gewaarzijn door ermee in gesprek te gaan. Bij Internal Family Systems zijn Alle Delen Welkom.